[162] เอกาทสเม อามิสสฺส จินนํ วฑฺฒนํ อามิสสนฺนิจโย, ธมฺมสฺส จินนํ วฑฺฒนํ ธมฺมสนฺนิจโยฯ

[163] ทฺวาทสเม อามิสสฺส วิปุลภาโว อามิสเวปุลฺลํ, ธมฺมสฺส วิปุลภาโว ธมฺมเวปุลฺลนฺติฯ

สนฺถารวคฺโค จตุตฺโถฯ

(15) 5. สมาปตฺติวคฺควณฺณนา

[164] ปญฺจมสฺส ปฐเม สมาปตฺติกุสลตาติ อาหารสปฺปายํ อุตุสปฺปายํ ปริคฺคณฺหิตฺวา สมาปตฺติสมาปชฺชเน เฉกตาฯ สมาปตฺติวุฏฺฐานกุสลตาติ ยถาปริจฺเฉเทน คเต กาเล วิยตฺโต หุตฺวา อุฏฺฐหนฺโต วุฏฺฐานกุสโล นาม โหติ, เอวํ กุสลตาฯ

[165] ทุติเย อชฺชวนฺติ อุชุภาโวฯ มทฺทวนฺติ มุทุภาโวฯ

[166] ตติเย ขนฺตีติ อธิวาสนขนฺติฯ โสรจฺจนฺติ สุสีลฺยภาเวน สุรตภาโวฯ

[167] จตุตฺเถ สาขลฺยนฺติ สณฺหวาจาวเสน สมฺโมทมานภาโวฯ ปฏิสนฺถาโรติ อามิเสน วา ธมฺเมน วา ปฏิสนฺถรณํฯ

[168] ปญฺจเม อวิหิํสาติ กรุณาปุพฺพภาโคฯ โสเจยฺยนฺติ สีลวเสน สุจิภาโวฯ ฉฏฺฐสตฺตมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

[171] อฏฺฐเม ปฏิสงฺขานพลนฺติ ปจฺจเวกฺขณพลํฯ

[172] นวเม มุฏฺฐสฺสจฺเจ อกมฺปเนน สติเยว สติพลํฯ อุทฺธจฺเจ อกมฺปเนน สมาธิเยว สมาธิพลํฯ

[173] ทสเม สมโถติ จิตฺเตกคฺคตาฯ วิปสฺสนาติ สงฺขารปริคฺคาหกญฺญาณํฯ

[174] เอกาทสเม สีลวิปตฺตีติ ทุสฺสีลฺยํฯ ทิฏฺฐิวิปตฺตีติ มิจฺฉาทิฏฺฐิฯ

[175] ทฺวาทสเม สีลสมฺปทาติ ปริปุณฺณสีลตาฯ ทิฏฺฐิสมฺปทาติ สมฺมาทิฏฺฐิกภาโวฯ เตน กมฺมสฺสกตสมฺมาทิฏฺฐิ, ฌานสมฺมาทิฏฺฐิ, วิปสฺสนาสมฺมาทิฏฺฐิ, มคฺคสมฺมาทิฏฺฐิ, ผลสมฺมาทิฏฺฐีติ สพฺพาปิ ปญฺจวิธา สมฺมาทิฏฺฐิ สงฺคหิตา โหติฯ

[176] เตรสเม สีลวิสุทฺธีติ วิสุทฺธิสมฺปาปกํ สีลํฯ ทิฏฺฐิวิสุทฺธีติ วิสุทฺธิสมฺปาปิกา จตุมคฺคสมฺมาทิฏฺฐิ, ปญฺจวิธาปิ วา สมฺมาทิฏฺฐิฯ

[177] จุทฺทสเม ทิฏฺฐิวิสุทฺธีติ วิสุทฺธิสมฺปาปิกา สมฺมาทิฏฺฐิเยวฯ ยถาทิฏฺฐิสฺส จ ปธานนฺติ เหฏฺฐิมมคฺคสมฺปยุตฺตํ วีริยํฯ ตญฺหิ ตสฺสา ทิฏฺฐิยา อนุรูปตฺตา ‘‘ยถาทิฏฺฐิสฺส จ ปธาน’’นฺติ วุตฺตํฯ

[178] ปนฺนรสเม อสนฺตุฏฺฐิตา จ กุสเลสุ ธมฺเมสูติ อญฺญตฺร อรหตฺตมคฺคา กุสเลสุ ธมฺเมสุ อสนฺตุฏฺฐิภาโวฯ

[179] โสฬสเม มุฏฺฐสฺสจฺจนฺติ มุฏฺฐสฺสติภาโวฯ อสมฺปชญฺญนฺติ อญฺญาณภาโวฯ

[180] สตฺตรสเม อปิลาปนลกฺขณา สติฯ สมฺมา ปชานนลกฺขณํ สมฺปชญฺญนฺติฯ

สมาปตฺติวคฺโค ปญฺจโมฯ ตติยปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

1. โกธเปยฺยาลํ

[181] อิโต ปเรสุ กุชฺฌนลกฺขโณ โกโธฯ อุปนนฺธนลกฺขโณ อุปนาโหฯ สุกตกรณมกฺขนลกฺขโณ มกฺโขฯ ยุคคฺคาหลกฺขโณ ปลาโสฯ อุสูยนลกฺขณา อิสฺสาฯ ปญฺจมจฺเฉรภาโว มจฺฉริยํฯ ตํ สพฺพมฺปิ มจฺฉรายนลกฺขณํฯ กตปฏิจฺฉาทนลกฺขณา มายาฯ เกราฏิกลกฺขณํ สาเฐยฺยํฯ อลชฺชนากาโร อหิริกํฯ อุปวาทโต อภายนากาโร อโนตฺตปฺปํฯ อกฺโกธาทโย เตสํ ปฏิปกฺขวเสน เวทิตพฺพาฯ

[185] เสกฺขสฺส ภิกฺขุโนติ สตฺตวิธสฺสาปิ เสกฺขสฺส อุปริอุปริคุเณหิ ปริหานาย สํวตฺตนฺติ, ปุถุชฺชนสฺส ปน ปฐมตรํเยว ปริหานาย สํวตฺตนฺตีติ เวทิตพฺพาฯ อปริหานายาติ อุปริอุปริคุเณหิ อปริหานตฺถายฯ

[187] ยถาภตํ นิกฺขิตฺโตติ ยถา อาเนตฺวา นิกฺขิตฺโต, เอวํ นิรเย ปติฏฺฐิโต วาติ เวทิตพฺโพฯ

[190] เอกจฺโจติ ยสฺเสเต โกธาทโย อตฺถิ, โส เอกจฺโจ นามฯ

โกธเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํฯ

2. อกุสลเปยฺยาลํ

[191-200] สาวชฺชาติ สโทสาฯ อนวชฺชาติ นิทฺโทสาฯ ทุกฺขุทฺรยาติ ทุกฺขวฑฺฒิกาฯ สุขุทฺริยาติ สุขวฑฺฒิกาฯ สพฺยาพชฺฌาติ สทุกฺขาฯ อพฺยาพชฺฌาติ นิทฺทุกฺขาฯ เอตฺตาวตา วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตํฯ

อกุสลเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํฯ